ʿAlī b. Rabben eṭ-Ṭaberī’nin Firdevsu’l-Ḥikme fī’ṭ-Ṭıbb adlı eserinde kan alma üzerine

• Published in: Lokman Hekim Dergisi 2020-09, Vol.10 (3), p.336-345
• Main Authors: KUŞ, Özgür, ACİDUMAN, Ahmet
• Format: Article
• Language: English
• ISSN: 1309-8004; 1309-8004
• DOI: 10.31020/mutftd.748080

Amaç: Orta Çağ’da İslam uygarlığında yazılmış en erken eserlerden birisi olarak değerlendirilen ʿAlī b. Rabben eṭ-Ṭaberī’nin Firdevsu’l-Ḥikme fī’ṭ-Ṭıbb adlı eserinde vücuttan kan alınması üzerine yazılmış olan bölümleri sunmak ve bu bilgilerin tıp tarihindeki yerlerini ilgili literatür eşliğinde değerlendirmektir.Gereç ve Yöntem: Çalışmada ʿAlī b. Rabben eṭ-Ṭaberī’nin Firdevsu’l-Ḥikme fī’ṭ-Ṭıbb adlı eserinin basılı bir nüshası incelenmiştir. Adı geçen eser Muḥammed Zubeyr eṣ-Ṣiddīḳī tarafından hazırlanarak 1928 yılında basılmıştır. Eserdeki kan alma ile ilgili bölümler Arapçadan Türkçeye çevrilerek makalenin bulgular kısmında sunulmuş ve ilgili literatür eşliğinde tartışılmıştır. Bulgular: Kan alma hakkında bilgi verilen bölümler Firdevsu’l-Ḥikme fī’ṭ-Ṭıbb’ın dördüncü nevʿinin on ikinci makalesi ile yedinci nevʿinin dördüncü makalesinde bulunmaktadır. Bu bölümlerde yer alan bilgiler kısa ve özdür, kendisinden sonra gelen er-Rāzī, ez-Zehrāvī, ʿAlī b. el ʿAbbās ve İbn Sīnā gibi yazarların verdiği bilgilerle uyumludur.Sonuç: ʿAlī b. Rabben eṭ-Ṭaberī tarafından Firdevsu’l-Ḥikme fī’ṭ-Ṭıbb adlı eserde kan alma konusunda verilen bilgiler adı geçen eserin İslam coğrafyasında tıp konusunda telif edilen ilk eserlerden biri olması nedeniyle değerlidir.  Aim: To present the sections written on blood-letting from the body in the Firdaws al-Ḥikma fī al-Ṭibb by al-Ṭabarī, one of the earliest works written in the Islamic civilization during medieval times and to evaluate the role of this information in the history of medicine by related literature.Material and Method: In the study, a printed copy of al-Ṭabarī’s Firdaws al-Ḥikma fī al-Ṭibb edited by Muḥammad Zubayr al-Ṣiddīqī and published in 1928 was examined. The sections on blood-letting in the work have been translated from Arabic to Turkish. These translations presented in the findings sections of the article are discussed in the light of related literature.Results: The sections that provide information about blood-letting are in the twelfth article of the fourth nawʿ (part) and in the fourth article of the seventh nawʿ of Firdaws al-Ḥikma fī al-Ṭibb. The information contained in these sections is brief and concise, and is compatible with the information provided by the writers who came after him such as Rhazes, Albucasis, Haly Abbas and Avicenna.Conclusion: The information about blood-letting given by al-Ṭabarī’s Firdaws al-Ḥikma fī al-Ṭibb is valuable because the mentioned work is one of the first works on medicine