TOKAT’TA ALTERNATİF TARIM ÜRÜNÜ OLARAK LAVANTA YETİŞTİRİCİLİĞİNE UYGUN SAHALARIN ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ İLE BELİRLENMESİ

• Published in: International journal of geography and geography education 2022-05 (46), p.61-78
• Main Authors: GÖK, Mesut, TAŞOĞLU, Enes, GÖK, Şeyda
• Format: Article
• Language: English
• ISSN: 2630-6336; 2630-6336
• DOI: 10.32003/igge.1049262

Primer faaliyetler arasında yer alan tarım, Dünya’nın en eski ve insan hayatı için en önemli üretim aracıdır. Bu üretimin şekillenmesinde uygun iklim koşulları, verimli tarım arazileri ve su kaynakları etkin rol oynar. Karadeniz Bölgesi’nden İç Anadolu Bölgesi’ne geçiş kuşağında yer alan Tokat, zengin bir hidrografya ağına ve verimli tarım arazilerine sahiptir. Mevcut potansiyeline rağmen tarım arazilerinde sulama imkânlarının yeterince geliştirilememesi, tarımsal üretimden alınan verimi düşürürken, kuru tarım alanlarında yapılan münavebeli ekim ve nadas uygulaması da her yıl yüzlerce dönüm arazinin tarım dışı bırakılmasına neden olur. Kuru tarım alanlarında üretimin devamlılığını sağlamak adına, yörenin ekolojik isteklerine uygun yeni ürünlerin yetiştirilmesi gerekir. Bu çalışmada toprak seçiciliğinin az olmasının yanında geniş kullanım alanlarına sahip ve ekonomik getirisi yüksek bir bitki olan lavantanın, alternatif bir tarımsal ürün olarak Tokat tarımına kazandırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda lavanta bitkisinin ekolojik isteklerinin yörenin ekolojik koşullarına uygunluğu incelenmiştir. İncelemede kullanılan parametrelere ait veri tabanı ile katman haritaları oluşturulurken coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ve analitik hiyerarşi süreci (AHS) analiz metodundan faydalanılmıştır. Analiz sonucunda kuru tarım yapılan alanların %29’luk kısmının lavanta yetiştiriciliğine uygun olduğu tespit edilmiştir. Bu sahalarda halihazırda üretilen buğday ve arpa gibi ürünlerin yerine çok yıllık bir bitki olan lavantanın tercih edilmesi nadaslı tarımı büyük oranda ortadan kaldırırken, sürdürülebilir kırsal kalkınmaya da katkı sağlayacaktır. Agriculture is one of the oldest primary economic activities in the world, and is the most important means of production for human life. Suitable climatic conditions, fertile agricultural lands, and water resources play an active role in agricultural production. Located in the transition zone between the Black Sea Region and the Central Anatolian Region of Turkey, Tokat has a rich hydrography network and fertile agricultural lands. Despite its current potential, insufficient provision of irrigation facilities to agricultural lands reduces the efficiency of crop production. In contrast, alternating cultivation and fallow practices in dry agrarian areas cause hundreds of acres of land to be excluded from agriculture every year. In order to ensure the continuity of production in dry agrarian areas, new products should