Çok Kutupluluk Tartışmaları ve Karadeniz Havzası’nın Bölgesel Görünümü

• Published in: AKADEMIK INCELEMELER DERGISI 2014-07, Vol.8 (3), p.241-273
• Main Author: Göktürk Tüysüzoğlu
• Format: Article
• Language: English
• Subjects: abd; geniş karadeniz havzası; hegemony; hegemonya; multipolarity; russia; rusya; wider black sea basin; çok kutupluluk
• ISSN: 1306-7885

Bugün ABD’yi tek süper güç olarak konumlandıran ve ona “sistemsel düzenleyici” rolünü atfeden söylem ve politikaların geçerliliği konusunda ciddi birtakım şüpheler bulunmaktadır. ABD’nin dünyanın çeşitli bölgelerinde giriştiği düzenleyici tedbirlerin başarısız olmasına paralel olarak, başta Çin ve Rusya olmak üzere çok sayıda ülkenin ciddi bir ekonomik/teknolojik gelişim göstermesi ve bu gelişimin onların diplomatik kapasitelerine de yansıması, ABD’nin sistemsel etkinliğini sınırlamıştır. Bu nedenle, artık tek kutuplu bir dünya düzeni ve ABD hegemonyasından değil, çok kutupluluğu içselleştirmiş bir dünya düzeninden bahsedilmektedir. Karadeniz Havzası da, bu tartışmaların odağında yer alan ve aynı zamanda bu tartışmalardan etkilenen büyük bir bölgedir. Enerji kaynakları açısından zengin, doğu-batı yönlü enerji projelerinin merkezinde yer alan, büyük çaplı bir ekonomik ve demografik potansiyele sahip ve çok parçalı bir coğrafi/siyasal yapıyı içselleştirmiş bir bölgenin bu tartışmalardan etkilenmemesi de mümkün değildir. Karadeniz Havzası’nın, çok kutupluluk anlayışının en önemli savunucularından Rusya’nın doğal etki alanı içerisinde yer alıyor oluşu, AB’nin genişleme politikalarındaki yeri ve Türkiye’nin bölgesel dengeleyicilik stratejisindeki rolü de ele alınırsa, uluslararası sistem bağlamında ne denli önemli olduğu anlaşılabilir. Bu çalışmada, Karadeniz Havzası’nın bölgesel görünümü mevcut çok kutupluluk tartışmaları çerçevesinde anlamlandırılmaya çalışılacak ve havzadaki sorunlar/fırsatlar bu bağlamda değerlendirilecektir.