Uykusuzluk Bozuklugunun Psikolojik Modelleri: Guncel Bir Derleme/Psychological Models of Insomnia Disorder: A Recent Review

Uykusuzluk bozuklugu kisisel ve toplumsal maliyetler yaratan; baslica uykuya dalmada zorlanma, uykuyu surdurmede gucluk ve sabah planlanandan daha erken saatlerde uyanma belirtileri ile karakterize olan psikiyatrik bir rahatsizliktir. Toplumun yaklasik %10'unun uykusuzluk bozukluguna sahip oldu...

Full description

Saved in:
Bibliographic Details
Published in:Journal of Turkish Sleep Medicine 2024-03, Vol.11 (1), p.10
Main Authors: Turkarslan, Kutlu Kagan, Cinarbas, Deniz Canel
Format: Article
Language:English
Subjects:
Biological psychiatry
Clinical psychology
Development and progression
Insomnia
Medical research
Medicine, Experimental
Psychological aspects
Online Access:Get full text
Tags: Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
Description
Summary:Uykusuzluk bozuklugu kisisel ve toplumsal maliyetler yaratan; baslica uykuya dalmada zorlanma, uykuyu surdurmede gucluk ve sabah planlanandan daha erken saatlerde uyanma belirtileri ile karakterize olan psikiyatrik bir rahatsizliktir. Toplumun yaklasik %10'unun uykusuzluk bozukluguna sahip oldugu dusunulmektedir. Calismalar uykusuzluk bozukluguna sahip olmanin genel hayat kalitesini dusurdugunu, gunluk islevselligi azalttigini, bazi psikomotor ve bilissel becerilerde bozulmalara sebep oldugunu, is performansini dusurdugunu, is yerinde daha fazla devamsizlik yapmaya sebep oldugunu ve uykusuzluk bozuklugu disindaki rahatsizliklar icin artan tedavi maliyetleri ortaya cikardigini gostermektedir. Tum bunlara ek olarak uykusuzlugun pek cok farkli psikiyatrik rahatsizlik icin bir risk etmeni oldugu bilinmektedir. Son 50 yilda yapilan calismalar uykusuzluk bozuklugunu psikolojik acidan aciklayan cesitli modellerin ortaya cikmasina sebep olmustur. Bu psikolojik modellerden baslicalari; "uyaran kontrolu modeli", "Spielman modeli", "mikroanalitik model", "norobilissel model", "tehdit algisinin yuksek risk modeli", "uykuya mudahale eden-uykuyu yorumlayan surecler modeli", "psikobiyolojik baskilama modeli", "bilissel model", "evrimsel-duygusal model" ve "korku simulasyonu modeli"dir. Bu derleme makalesinin amaci uykusuzluk bozuklugunun psikolojik modellerinin temel sayiltilarindan bahsederek modellerin guncel bir tablosunu sunmaktir.
ISSN:2148-1504
2148-1504
DOI:10.4274/jtsm.galenos.2023.94803