Keşan'da Bir Kültür Mirası: Eski Hamam

• Published in: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi 2020-01 (43), p.310-326
• Main Author: Karademır, Murat
• Format: Article
• Language: Turkish
• Subjects: Architecture; Attention; Cities; Cultural heritage; Historical text analysis; History; Infrastructure
• ISSN: 1302-1796; 1304-8899

1361 yılında Sultan I. Murad tarafından fethedilen Edirne, İstanbul'un fethine kadar Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmıştır. Başkent olduktan sonra kentin imarına önem verilmiş ve kentte pek çok eser inşa edilmiştir. Bünyesinde barındırdığı şaheserlerle Osmanlı Devleti tarihindeki yerini alan Edirne ve yöresi, anıtsal mimarisi ile dikkat çeken bir yerleşim yeri olmuştur. Bu mimarinin içinde su yapıları ayrı bir yer tutmaktadır. Türklerin temizliğe verdiği önem ve İslam dini hükümleri çerçevesinde kent merkezinde ve çevresinde pek çok su yapısı inşa edilmiştir. Bu yapılar içinde hamamlar kent tarihi ve kent dokusunun gelişmesinde bizlere önemli bilgiler vermektedir. Osmanlı Devleti zamanında özellikle başkent yıllarında kent merkezi ve çevresinde sayısız hamam yapısı inşa edildiğini yazılı belgelerden öğrenmekteyiz. Bununla birlikte başkentin İstanbul olmasıyla birlikte kent önemini kaybetmemiş başta Sultanlar olmak üzere önemli devlet adamları ve varlıklı kişiler tarafından kentin çeşitli bölgelerinde pek çok hamam inşa ettirilmiştir. Bu hamamlar içinde halk hamamları dikkat çekmektedir. Kentin mevcut yapısı ve ihtiyaç durumu gözetilerek inşa edilen bu yapıların önemli bir bölümü hala ayaktadır. İnşa edilen hamamlar sadece kent merkezinde değil aynı zamanda kente yakın mesafedeki kırsal yerleşim yörelerinde de önem arz etmektedir. Bu yerleşim yerlerinin başında bugün Edirne'nin en büyük ilçesi konumunda olan Keşan bulunmaktadır. Edirne kentinin güneyinde ve aynı zamanda Çanakkale Boğazı güzergâhında yer alan Keşan, günümüze ulaşan iki önemli hamam yapısıyla dikkat çeker. Bu hamamlardan her ikisi de bugün ilçe merkezindedir. Hamamlardan daha büyük boyutlu olan ve asıl konumuzu oluşturan Eski Hamam, daha önce yazılı belgelerle yayınlanmamış olup ilk kez bu çalışma ile bilim dünyasına tanıtılacaktır. Banisi ve inşa tarihi bilinmediği için bölge halkı tarafından farklı isimlerle tanınan Eski Hamam, ilçenin günümüze ulaşan en büyük hamam yapısı olma özelliğine sahiptir. Tasarımı ve süsleme özellikleri açısından merkezdeki yapılara göre daha sade bir anlayışla inşa edildiği anlaşılan yapı, kubbeli tasarımı, inşa malzemesi ve bölümleri ile Osmanlı hamam mimarisi içindeki yerini almaktadır. Bu çalışmada Edirne'nin Keşan ilçesinde bulunan ve daha önce arşiv belgelerinde de adına rastlamadığımız bir hamam yapısını malzeme, plan, mimari ve süsleme özellikleri açısından değerlendirerek Türk hamam mimarisi içindeki yerini belirlemeye çalışacağız. Ayrıca yapının tarihl