Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Endüstriyel Tasarım Eğitiminde “Ortadoğu” Ekolü: Yerele ve Dışarıya Sınırdaş Bir Türkiye Modernleşmesi Örneği

• Published in: Tasarım + Kuram Journal 2021, Vol.17, p.29
• Main Authors: Hasdoğan, Gülay, Korkut, Fatma, Naz A.G.Z. Börekçi
• Format: Review
• Language: Turkish
• Subjects: Archives & records; Art education; Collaboration; Curricula; Design; Designers; Education; Industrial design; Modernization
• ISSN: 1302-2636

Bu makale, ODTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümünün tarihsel gelişimini ve meslek ortamına katkısını dönemsel olarak incelemektedir. Araştırma, Türkiye’de endüstriyel tasarım eğitiminin ve mesleğinin başlangıcını ve gelişimini etkileyen siyasi ve ekonomik etmenlere de değinerek, bölümün eğitim yaklaşımının, müfredatının, düzenlediği etkinliklerin ve geliştirdiği pedagojik stratejilerin zaman içinde nasıl evrildiğini süreçteki eğitimcilerin katkılarına ve meslek ortamındaki değişimlere değinerek aktarmaktadır. Türkiye’de endüstriyel tasarım eğitiminin çoğul başlangıçları ve ODTÜ’de bu alanın 50 yılı aşan tarihi, etkinlik ve görüşme kayıtlarından, kurum içi belgelerden, alanyazından, devlet arşivlerinden ve gazete arşivlerinden yararlanarak temellendirilmiştir. Yazarlarının bölümün tarihine önemli oranda tanıklık etmiş olmalarından dolayı bu çalışma, otoetnografik bir anlatı niteliği de taşımaktadır. Makale, Türkiye’de endüstriyel tasarım eğitiminin “Akademi,” “Tatbiki” ve “Ortadoğu” ekolleri olmak üzere üç ekole dayandığını öne sürmekte; ODTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümünü — İstanbul’da gelişen Akademi ve Tatbiki ekollerinden farklı olarak— Cumhuriyetin başkenti Ankara’da 1956’da kurulan bir yerleşke üniversitesinin özgün kurumsal kültürü içinde Ortadoğu ekolünün yaratıcısı olarak konumlandırmaktadır. Türkiye’nin modernleşme hedeflerinde varlık bulan endüstriyel tasarım eğitimi, yenilikçi bir yaklaşım ile kurulan ODTÜ’de uygun bir gelişme ortamı bulmuş; bölüm, ODTÜ’nün temel aldığı eleştirel düşünme yaklaşımına dayanarak yol almıştır. Bölüm, kuruluş yıllarında öncü çekirdek kadrosuyla yepyeni bir mesleğin eğitimini farklı uzmanlıkları bir araya getirerek kurgulamaya odaklanırken, ilerleyen yıllarda, yeni mezun akademisyen kuşakların katılmasıyla bir araştırma kültürü oluşturmuş, düzenlediği yerel ve uluslararası etkinlikler ile alanı yönlendirmiş, endüstri ile yaptığı giderek artan iş birlikleri sayesinde meslek ortamından sürekli geri bildirim alarak eğitim yaklaşımını ve yöntemlerini geliştirmiştir. Bölümün akademik altyapısı, yurtdışında akademik deneyim kazanarak dönen öğretim üyelerinin uzmanlıklarının mevcut eğitim pratikleriyle ve araştırma konularıyla harmanlanması yoluyla sürekli güncellenmiştir. Bölüm üyeleri, 1980’li yıllardan itibaren meslek ortamına yön veren birçok oluşumda ve etkinlikte lider rol oynamıştır.