Bireysel sosyal sorumluluğun bilinçli tüketim davranışı üzerindeki etkisini incelemeye yönelik bir çalışma

• Published in: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi 2019-03, Vol.21 (1), p.147-172
• Main Author: Karaca Yılmaz,Şükran
• Format: Article
• Language: Turkish
• Subjects: Consumption; Ethics; Felsefe & Psikoloji & Sosyoloji; Hukuk; Maliye & Muhasebe & Vergi; Siyasal Bilimler; Social responsibility; Tarih
• ISSN: 1302-3284; 1308-0911
• DOI: 10.16953/deusosbil.439642

Dünyada meydana gelen iklim değişikliği, nüfusun aşırı şekilde artması, ormansızlaşma, işbirliği eksikliği, adaletsizlik, tüketici haklarının yeterince korunamaması gibi insanların karşılaştığı birçok sorun vardır. Mal ve hizmetlerin doğru bir şekilde tüketilmemesi ise bu sorunların merkezinde yer almaktadır. Bundan dolayı sosyal sorumlu tüketim bilincinin artması olumsuz etkilerin daha fazla farkına varılmasına neden olacaktır. Bu araştırma ile Sivas ilinde yaşayan bireylerin bireysel sosyal sorumluluklarının bilinçli tüketim davranışı üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda Asar (2017) tarafından geliştirilen “Bireysel Sosyal Sorumluluk Ölçeği” ve Buğday (2015) tarafından geliştirilen “Bilinçli Tüketim Ölçeği” kullanılmış ve Sivas ilinde yaşayan 372 katılımcıya yüz yüze anket uygulanmıştır. Araştırma sonucunda bireysel sosyal sorumluluk alt boyutlarından “yardımlaşma boyutunun” sade tüketim, sosyal sorumlu tüketim, etik tüketim ve rasyonel tüketim davranışı üzerinde; “toplum ve çevreye yönelik sorumluluk boyutunun” sade tüketim, çevre bilinçli tüketim ve rasyonel tüketim davranışı üzerinde; “inisiyatif alma boyutunun” çevre bilinçli tüketim, sosyal sorumlu tüketim, etik tüketim ve rasyonel tüketim davranışı üzerinde; “iyimserlik boyutunun” etik tüketim davranışı üzerinde ve “duyarlılık boyutunun” sade tüketim, çevre bilinçli tüketim, sosyal sorumlu tüketim ve etik tüketim davranışı üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bu araştırma ile bireysel sosyal sorumluluğun ve bilinçli tüketim davranışının demografik özelliklere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği de test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre hem bireysel sosyal sorumluluk ve hem de bilinçli tüketim davranışı yaş, eğitim, gelir ve meslek değişkenlerine göre farklılık gösterirken, cinsiyet ve medeni duruma göre sadece bireysel sosyal sorumluluk farklılık göstermektedir.