The Influence of Islamic Philosophy on Bar Hebraeus (Abu’l-Faraj Ibn Al-Ibrī)

• Published in: Cumhuriyet ilahiyat dergisi 2017-12, Vol.21 (2), p.913-946
• Main Author: Mehmet Doru
• Format: Article
• Language: eng ; tur
• Subjects: abu’l-faraj; ebü’l-ferec; gazzâlî; ghazzālī; ibn sīnā; islamic philosophy; i̇bn sînâ; i̇slam felsefesi; nasir al-dīn al-tūsī; nasiru’d-dîn tûsî; syriac thought; süryani düşüncesi
• ISSN: 2528-9861; 2528-987X
• DOI: 10.18505/cuid.348938

Ebü’l-Ferec İbnü’l-İbrî Üzerinde İslam Felsefesinin Etkisi. Öz: İslam felsefesi ve Süryani düşüncesi arasındaki etkileşimin en önemli örnekleri II/VIII. ve VII/XIII. yüzyıllar arasında olmuştur. İlk dönemlerde Süryani düşünürler daha aktif iken özellikle XI. yüzyıldan sonra İslam felsefesinin güçlenmesi ile birlikte İslam felsefesi diğer düşünce birikimlerini etkisi altına alarak güçlenmiştir. Bu dönemden sonra Süryani düşüncesi büyük oranda İslam felsefesinin etkisi altına girmiştir. Müslüman olmayan unsurların arasında Süryani düşüncesi, diğer kültürlere nazaran daha fazla İslam felsefesinin etkisinde kalmışlardır. VII/XIII. yüzyılda Süryani düşüncesinin en önemli ismi olan Ebü’l-Ferec İbnü’l-İbrī (Bar ‘Ebroyo), İslam felsefesinin önemli düşünürlerini takip etmiş ve onların eserlerini Süryani düşüncesine uyarlamıştır. O felsefî düşüncenin nazarî meselelerinde İbn Sînâ ve Nasiru’d-Dîn Tûsî’nin etkisinde kalırken pratik ahlak konularında ve mistik yaşam felsefesinde Gazzâlî’nin etkisinde kalmıştır. Bu çalışmada onun adı geçen İslam düşünürleri ile yakınlığı ve düşünsel ilişkisi incelenecektir. Başka bir ifadeyle onun bu düşünürlerin hangi fikirleri ile ilgilendiği ve onlardan neler aldığı tartışılacaktır. Bu çalışma aynı zamanda, İslam felsefesinin etkisinin Müslüman olmayan kültürlerdeki yansımasının en önemli örneklerinden birini ele almakla önem arz etmektedir.Özet: Süryani düşüncesi ve İslam felsefesi ilişkisi ile ilgili akla en çok gelen şey, Süryanilerin İslam felsefesine olan katkılarıdır. Buna göre onlar Yunan düşüncesine ait eserleri Arapçaya çevirmek suretiyle İslam dünyasında felsefi ilimlerin gelişmesine ön ayak olmuşlardır. Yine bu bakış açısında göre Süryaniler İslam filozoflarının öğretmenleri olarak onlara felsefî ilimleri tanıtmışlardır. Bu bakış elbette sathi olmakla beraber aynı zamanda düşünce tarihi açısından fikri hareketlilikleri birden fazla faktörle açıklayamayan tek taraflı bir yaklaşımdır. Bu sebeple iki kültür arasında meydana gelen etkileşimin tarihsel seyri dikkate alınmadan ve bu şekilde değerlendirme yapmadan sonuca ulaşmak zordur. İslam felsefesi III/IX. ve IV/X. yüzyıllara kadar kuruluşunu ve gelişimini tamamlamış ve V/XI. yüzyılla birlikte diğer kültürleri etkileme ve yönlendirmeye başlamıştır. Bu dönüşümün ve gelişimin ilk etkilerini İslam kültürünün komşusu olan Müslüman olmayan kültürlerde görebiliriz. Bu çerçevede akla gelen ilk unsur, Süryanilerdir. İslam felsefesinin Hristiyan kültürü üzerindeki etkisi Avrupa’da VII