YÜKSELEN PİYASA EKONOMİLERİ KARMASI: EM2-18 MODELİ UYGULAMASI

• Published in: Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2021-04, Vol.20 (40), p.632-660
• Main Authors: Ekren, Nazım, Erdoǧan, Mefule Fındıkçı, Bildik, Kübra Hatice
• Format: Article
• Language: Turkish
• Subjects: Budget deficits; Emerging markets; GDP; Gross Domestic Product; Hierarchies; Macroeconomics
• ISSN: 1303-5495
• DOI: 10.46928/iticusbe.939364

Ekonominin makro anlamdaki krizlerden uzak dönemlerinde, ülkelerin sergiledikleri performansların potansiyel performanslarına en yakın sonuçları vereceǧi varsayılmaktadır. Bu varsayıma karşın sürdürülen performansların krizleri içeren senaryolarda nasıl bir trend izleyeceǧi özellikle önem taşımaktadır. Amaç: Çalışmada gelişmekte olan ülkelerden seçilmiş 41 ülkenin 2015-2019 ve 2016-2020 dönemlerinde; büyüme oranı, enflasyon oranı, işsizlik oranı, faiz oranı ve döviz kuru göstergelerinden oluşturulan makroekonomik performanslarına göre Yükselen Piyasa Ekonomileri Karması'nın (EM2-18) belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede, ülkelerin 2020'de ortaya çıkan pandemi krizinden önceki 2015-2019 dönemiyle krizin dâhil olduǧu 2016-2020 dönemi verileri analiz edilmiştir. Ayrıca, söz konusu analiz dönemlerinde Yükselen Piyasa Ekonomileri Karması'nı oluşturan ülkelerin bütçe açıǧı/GSYH, cari açık/GSYH ve kamu borç stoku/GSYH oranları makroekonomik performansın yan etkileri olarak ele alınmıştır. Yöntem: Çalışmada, ülkelerin yıllık ve beş yıllık ortalamaları dikkate alınarak makroekonomik performans sıralaması yapmak amacıyla Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri kullanılmıştır. Yeni yıl eklendiǧinde beş yıllık dönemin ilk yılı çıkarılmaktadır. Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ile makroekonomik performans göstergeleri aǧırlıklandırılarak endeks oluşturulmuş ve ülkelerin TOPSIS modeliyle sıralamaları belirlenmiştir. Bulgular: 41 ülkeden ilk 18'e girenler, görece daha iyi makroekonomik performansa sahip olduklarından Yükselen Piyasa Ekonomileri Karması'nı oluşturan ülkeler olarak belirlenirken diǧerleri ise söz konusu Karmay'ya girebilecek aday ülkeler olarak ele alınmıştır. Çalışmada kullanılan modelin makroekonomik performans analizi, geçmiş beş yıllık göstergelerin yıllık ve beş yıllık ortalamalarını dikkate aldıǧından orta vadeli süreçlerde kamu otoritelerinin tercih ve önceliklerinin doǧrudan/dolaylı sonuçlarına da işaret etmektedir. Cari açık, bütçe açıǧı ve kamu borç stoku göstergelerindeki deǧişimler analizin öne çıkan önemli başka bir özelliǧini yansıtmaktadır. Seçilen ülkelerin coǧrafi daǧılımı ise dünyanın her bölgesini içerecek şekilde tasarlanmıştır ve yüksek performanslı ülkelerin genel olarak Asya kıtasında kümelendiǧi görülmüştür. Özgünlük: Çalışmada kullanılan yaklaşımla literatürde yer alan makroekonomik performans analizi makroekonomik istikrar perspektifiyle birlikte ele alınmakta ve bu yaklaşıma ekonomi politik boyut katılarak farklı bir bakış açısı su