Boris Hessen (1893‒1936), “The Social and Economic Roots of Newton’s Principia” and the Paradoxical History of the Historiography of Science

• Published in: Prace Komisji Historii Nauki (Polska Akademia Umiejętności) 2022-01 (21(2022)), p.555
• Main Author: Kokowski, Michał
• Format: Article
• Language: English
• ISSN: 1731-6715; 2392-1749
• DOI: 10.4467/2543702XSHS.22.017.15983

Artykuł komentuje słynny referat Borisa Hessena „Społeczne i ekonomiczne korzenie Principiów Newtona” przedstawiony podczas II Międzynarodowego Kongresu Historii Nauki i Techniki w Londynie w 1931 r.Komentarz ten czyniony jest w świetle rozważań z metodologii historiografii nauki, w tym autorskich idei hermeneutyki badawczej i hermeneutyki badawczej historiografii nauki, biografii Borisa Hessena, historii historiografii nauki, historii nauki oraz historii naukoznawstwa.Artykuł syntetycznie przedstawia hermeneutykę badawczą Hessena i wskazuje jej zasadnicze wady.Opisuje recepcję referatu Hessena na Zachodzie: zarówno szerzej znaną pozytywną recepcję (bernaliści i ich następcy, m.in. zwolennicy marksistowskich badań nauki i społecznej historii nauki), jak i o wiele mniej znaną negatywną recepcję (członkowie (Brytyjskiego) Towarzystwa na rzecz Wolności w Nauce, członkowie Harvardzkiej grupy J.B. Conanta Kształcenia Ogólnego z Zakresu Nauk Empirycznych).Przedstawia także zmienne losy recepcji myśli Hessena w ZSSR i Rosji w latach 1930–2020.Wskazuje również różne historiograficzne mity związane z „Borisem Hessenem”, w tym mit jakoby polskie naukoznawstwo powstało później lub w tym samym czasie co rosyjskie naukovedenie.Ułomność hermeneutyki badawczej Hessena, z jednej strony, i recepcja jego poglądów na Zachodzie oraz w ZSSR i w Rosji od lat 30. XX wieku do lat 20. XXI wieku, w tym mity historiograficzne związane z Hessenem, z drugiej strony, pokazują jak paradoksalna może być historia historiografii nauki i dowodzą konieczności pielęgnowania zdolności krytycznego myślenia wśród badaczy interpretujących naukę (historyków nauki, filozofów nauki, socjologów wiedzy naukowej itp.).