An Analysis and Metaphorical Interpretation of the Tradition "The World is the Believer's Dungeon and the Unbeliever's Paradise"

• Published in: Cumhuriyet ilahiyat dergisi 2024-06, Vol.28 (1), p.60-80
• Main Author: Çakir, Furkan
• Format: Article
• Language: Turkish
• Subjects: Allegory; Arabic language; Cultural factors; Ethics; Islam; Meaning; Metaphor; Narratives; Prepositions; Quran; Religious law; Religious literature
• ISSN: 2528-9861; 2528-987X
• DOI: 10.18505/cuid.1416312

Bu araştirma Hz. Peygamber'e izafe edilen "Dünya müminin zindani, kâfirin cennetidir" rivayetini konu edinmektedir. Zikri geçen hadisle ilgili literatür taramasi yapildiǧinda müstakil bir araştirmaya rastlanmamaktadir. Esasinda ilim geleneǧimizde tek bir hadisi bütün yönleriyle inceleyen pek çok araştirma vardir. Ancak söz konusu haberin müsellem ve mesaji açik kabul edilmesi hem Arap hem de Bati araştirmalarina konu edilmemesinin gerekçesi olabilir. İlgili rivayetin temel hadis kaynaklarinda muhtelif metinlerle, beş ayri sahâbîden aktarildiǧi tespit edilmiştir. Araştirmamizda sözü edilen metin ve senedler ayri ayri incelenerek rivayetin hadis ilmi açisindan deǧeri tartişilmiştir. Rivayetin pek çok tariki olduǧu için araştirma merfu' haberlerle sinirlandirilmiştir. Sözü edilen rivayete temel hadis metinlerinde hangi bâb başliǧi altinda yer verildiǧi ve klasik hadis şerhlerinde metne nasil yaklaşildiǧi tetkik edilmiştir. Rivayetin "zühd" konusunun ayrilmaz bir parçasi haline geldiǧi ve buna baǧli olarak vaaz ve irşad literatüründe önemli bir yer tuttuǧu tespit edilmiştir. Hadiste müminin dünya hayatiyla ilişkisine dair serdedilen ifadeler, kabaca "fâni olan her şeye yüz çevirmek" şeklinde tanimlayabileceǧimiz zühdle ilişkilendirilmesine yol açmiştir. Hadis şârihleri ise mezkÛr haberi dünya arzularinin cezb ediciliǧiyle, süreklilik arz eden meşakkatli ibadetlerle mükellef olmanin verdiǧi zorlukla ve dünyada bireylerin başina gelen musibetlere karşi sabretmesi gerektiǧiyle ilişkilendirmişlerdir. Bu bakimdan musannifler ile şârihlerin hadisi benzer perspektifle deǧerlendirdikleri görülmüştür. Çalişmamizda, Kur'an ve hadis metinlerinde yer alan metaforik anlati biçimi göz önünde tutulduǧunda hadisi farkli bir bakiş açisiyla deǧerlendirmenin mümkün olup olmadiǧi tespit edilmiştir. Zira metafor, retorik sanatlarin önemli bir unsuru olup, benzetme edatlarini kullanmadan farkli konular arasinda anlam baǧlantisi kurma sanatidir. İstiare, teşbih, alegori ve kinaye gibi türlerle benzerlikler taşisa da anlatilan konudan ziyade anlatim tarzini vurgulayarak sözleri güçlendirmesiyle diǧerlerinden ayrilmaktadir. Metaforlar düşünce dünyasina derinlik katmakla kalmaz, ayni zamanda karmaşik veya soyut kavramlarin daha anlaşilir ifade edilmesine imkân tanir. Dilin gücünü ortaya çikarirken, yaratici düşünce ve duygusal baǧlantilar kurma becerisini pekiştirerek anlatinin içerdiǧi mesajin vurgusunu artirir ve muhatapta daha derin etki birakmayi saǧlar. Tüm bunlardan hareketle ilg