Analysis of Ibn Kathīr's Content Criticism of Some of the Sahîhayn Ḥadīths in the Sīra section of Al-Bidāya wan Nihāya

• Published in: Cumhuriyet ilahiyat dergisi 2024-06, Vol.28 (1), p.303-324
• Main Author: Çalgan, Mehmet Ali
• Format: Article
• Language: Turkish
• Subjects: Literary criticism; Muslims; Quran; Religious history; Religious law; Religious literature
• ISSN: 2528-9861; 2528-987X
• DOI: 10.18505/cuid.1430992

Bu çalışmanın amacı İbn Kesîr'in (öl. 774/1373) el-Bidâye ve'n-nihâye isimli tarih çalışmasının siyer bölümünde Sahîhayn hadislerini muhteva açısından tenkidinin araştırılması ve tahlilidir. Çalışmamızın konusu ise İbn Kesîr'in mezkÛr eserinde yirmi Sahîhayn hadisini Kur'ân-ı Kerîm (3 hadis), akıl (1 hadis), icmâ (1 hadis), sahih hadisler (7 hadis) ve saǧlam târihî bilgilere (8 hadis) uygunluk/aykırılık kıstaslarını kullanarak tenkidi ve on dört hadiste izah getiremediǧi yanlışların birer hata olduǧunu kaydetmesidir. İbn Kesîr'in incelenen hadislerin muhteva tenkidine müsait bir hâle gelmesine yol açan râvi tasarruflarına dair verdiǧi bilgiler ayrıca kıymetlidir. Bu çalışmanın kapsamını oluşturan hadislerden yedi tanesi hem Sahîh-i Buharı hem Sahîh-i Müslim, altı tanesi sadece Sahîh-i Buharı, yedi tanesi de sadece Sahîh-i Müslim'de yer almaktadır. Hem Sahîh-i Buharı hem Sahîh-i Müslim'de yer alan hadisler Hayber'de müt'a nikahının yasaklanışı, Rasulullah'ın (s.a.v.) umre ve hacca niyeti, Hz. Peygamber'in gümüş yüzüǧü atması, kıblenin deǧişimi haberinin Küba'ya ertesi sabah ulaşması, namazda konuşma yasaǧının zamanı, ye'cÛc ve me'cÛc'un şeddinin delinmesi ve Hz. Peygamber'in (s.a.v.) miras bırakmaması konulu hadislerdir. Sadece Sahîh-i Buhârî'de geçen hadisler isranın vahiy gelmesinden önce vukuu, Hamrâülesed seferine katılanlarm sayısı, Sa'd b. Ebî Vakkas'ın İslam'a girişi, Hz. Ali'nin Hz. EbÛ Bekir'e biati, Reci1 vak'asıyla ilgili bazı bilgiler ve miraç hadisinde Beyt-i Makdis'e yolculuǧun zikredilmemesi konulu hadislerdir. Son olarak, sadece Sahîh-i Müslim'de yer alan hadisler ise Huneyn savaşında müslümanların sayısı ve Taif kuşatmasının müddeti, yeryüzünün yedi günde yaratılışı, Amr b. Abese'nin İslam'a girişi, Bedir için Sa'd b. Ubåde ile istişare, sahâbînin sıcak kumlardan şikâyeti, Ümmü Habîbe ile evlilik ve kurban bayramında öǧle namazının yeri konulu hadislerdir. Araştırmamızın yöntemi kaynak taraması ve sonuçların diǧer şarihlerinkiyle mukayeseli tahlilidir. Araştırmamızın sonucunda eleştirilen hadislerin büyük bir kısmında İbn Kesîr'in deǧerlendirmelerinin İbn Hacer ve Nevevî gibi muhaddislerinkinden farklı olduǧu görülmüştür. Çalışmamızın önemi İbn Kesîr'in tenkitlerinin muhaddislerin senedin sıhhatinin metnin sıhhatini temin etmeyeceǧine dair tespitlerinin uygulamadaki somut delillerini oluşturmasıdır. Kısaca İbn Kesîr'in, eserine güçlü tenkit zihniyetini, özgün görüşlerini ve geniş ilmi birikimini başarıyla yansıttıǧı görülmektedir.